Co to jest ZUS?
ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest państwową jednostką organizacyjną, która posiada osobowość prawną. Działalnością ZUS kieruje Prezes Zakładu, który zostaje powołany przez Prezesa Rady Ministrów, jednak do jego zadań należy głównie reprezentowanie instytucji na zewnątrz. Za nadzór nad działalnością Zakładu odpowiada natomiast minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego. Sam ZUS powstał na mocy rozporządzenia z 1934 roku, dzięki ówczesnemu Prezydentowi Rzeczpospolitej – Ignacemu Mościckiemu. Stał się on tym samym najważniejszym podmiotem polskiego systemu ubezpieczeń społecznych. Zakład w obecnej postaci działa od 13 października 1998 roku zgodnie z ustawą dotyczącą systemu ubezpieczeń społecznych.
ZUS – zakres działań
- realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych;
- opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu zabezpieczenia społecznego;
- realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie ubezpieczeń społecznych;
- wystawianie osobom uprawnionym do emerytur i rent z ubezpieczeń społecznych imiennych legitymacji emeryta–rencisty, potwierdzających status emeryta–rencisty;
- dysponowanie środkami finansowymi funduszów ubezpieczeń społecznych oraz środkami Funduszu Alimentacyjnego;
- opracowywanie aktuarialnych analiz i prognoz w zakresie ubezpieczeń społecznych;
- kontrola orzecznictwa o czasowej niezdolności do pracy;
- kontrola wykonywania przez płatników składek i przez ubezpieczonych obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych oraz innych zadań zleconych Zakładowi;
- wydawanie Biuletynu Informacyjnego;
- popularyzacja wiedzy o ubezpieczeniach społecznych;
- prowadzenie punktu kontaktowego, o którym mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009r. dotyczącym wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (Dz. Urz. UE L 284 z 30.10.2009, str. 1, z późn. zm.), służącego do wymiany danych w ramach Systemu Elektronicznej Wymiany Informacji dotyczących Zabezpieczenia Społecznego;
- prowadzenie prewencji rentowej.
Przychody Zakładu pochodzą z:
- odpisu z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS); wysokość odpisu ustala się corocznie w ustawie budżetowej na podstawie planu finansowego FUS zatwierdzonego przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw budżetu;
- odpisu z Funduszu Emerytur Pomostowych (FEP);
- należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na:
• ubezpieczenie zdrowotne od Narodowego Funduszu Zdrowia,
• Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
• Fundusz Pracy,
– których wysokość określają odrębne przepisy; - należności z tytułu poniesionych kosztów poboru i dochodzenia składek na otwarte fundusze emerytalne w wysokości nie wyższej niż 0,4% kwoty przekazanych do otwartych funduszy emerytalnych składek na to ubezpieczenie, z tym że wysokość należności ustala się corocznie w ustawie budżetowej;
- wpływów z tytułu wykonywania innych zadań zlecanych Zakładowi;
- dotacji z budżetu państwa;
- należności z tytułu poniesionych kosztów bieżącej działalności Zakładu związanych z:
• obsługą świadczeń wypłacanych z FUS, podlegających finansowaniu ze środków budżetu państwa,
• obsługą rent socjalnych, finansowanych ze środków budżetu państwa; - oprocentowania środków Zakładu na rachunkach bankowych;
- innych dochodów.
Z przychodów Zakładu finansowane są:
- wydatki na wynagrodzenia i składki naliczane od wynagrodzeń,
- wydatki na zakup towarów i usług,
- koszty bieżącej działalności Rady Nadzorczej Zakładu,
- pozostałe koszty bieżącej działalności Zakładu,
- wydatki na inwestycje,
- wydatki na działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie ubezpieczeń społecznych,
- koszty obsługi świadczeń finansowanych z FUS, a realizowanych przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego,
- koszty wypłaty świadczeń, w tym realizowanych na mocy umów międzynarodowych,
- wydatki na prowadzenie punktu kontaktowego.